«ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ»

Από τους μαθητές της Β’ Γυμνασίου Ευαγγέλου Θεόδωρο και Παπαδόπουλο Κωνσταντίνο.

Το χαρτί όπως το ξέρουμε σήμερα δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στη Κίνα πριν από 2.000 χρόνια περίπου. Αποτελεί φυσικό προϊόν, που, όμως,  η παραγωγή και υπερκατανάλωσή του κοστίζει στο περιβάλλον. Η ανακύκλωσή του, λοιπόν, είναι αναγκαία, καθώς, μέσω αυτής, σώζεται και επαναχρησιμοποιείται το άχρηστο χαρτί. Περισσότεροι από 400 εκατομμύρια τόνοι χαρτιού και χαρτονιού παράγονται παγκοσμίως κάθε χρόνο, με τους μισούς να προέρχονται από πηγές ανακύκλωσης, μια και το χαρτί είναι ένα από τα υλικά που ανακυκλώνονται περισσότερο.

Πώς γίνεται η ανακύκλωση του χαρτιού

        Το πιο δύσκολο στάδιο της ανακύκλωσης του χαρτιού, είναι το στάδιο της συγκέντρωσής του. Στον χώρο συγκέντρωσης συλλέγεται το σύνολο των χαρτιών από διάφορες περιοχές και γίνεται η διαλογή τους. Μετά τη  διαλογή περνάνε στην πρέσα, όπου συμπιέζονται και γίνονται "μπάλες" για μεγαλύτερη οικονομία χώρου και χρημάτων και ευκολότερη μεταφορά.

       Στη συνέχεια, οι "μπάλες" μεταφέρονται στο εργοστάσιο επεξεργασίας. Εκεί, αρχικά, μετατρέπονται σε πολτό με τη χρήση τεράστιων ποσοτήτων νερού (για 1 κιλό χαρτί χρησιμοποιούνται 100 κιλά νερό). Κάθε φορά που τελειώνει η διαδικασία πολτοποίησης, το 80% του νερού ξαναχρησιμοποιείται για την επόμενη ανακύκλωση. Κατόπιν, με ειδικό μηχάνημα αφαιρούνται σύρματα και κομμάτια πλαστικού και ο χαρτοπολτός μεταφέρεται σε μεγάλα κόσκινα, όπου καθαρίζεται από λαστιχάκια, συνδετήρες κ.ά.

       Το επόμενο στάδιο είναι αυτό της απομελάνωσης, κατά το οποίο αφαιρείται η μελάνη που υπάρχει στον χαρτοπολτό. Μετά, ο χαρτοπολτός στραγγίζεται και το χαρτί πηγαίνει σε πρέσες, όπου συμπιέζεται, για να πάρουμε την ποιότητα που θέλουμε. Τέλος, σ' ένα ειδικό τύμπανο το χαρτί παίρνει την τελική του μορφή.

        Όλη αυτή η διαδικασία  ελέγχεται από υπολογιστές. Όμως, από  τη διαδικασία της ανακύκλωσης δημιουργούνται και υλικά επικίνδυνα για το περιβάλλον. Αυτά θάβονται σε χωματερή. Από το ανακυκλωμένο χαρτί μπορεί να φτιαχτεί χαρτί υγείας, χαρτοπετσέτες, χαρτί κουζίνας κ.ά.

Οι επιπτώσεις από τη μη ανακύκλωση χαρτιού

        Δύο κύρια προβλήματα δημιουργούνται κατά την παραγωγή χαρτιού από τα δέντρα:

●εκχέρσωση των αυθεντικών δασών, για να καλλιεργηθούν στη θέση τους τεχνητές καλλιέργειες,

●αντικατάσταση του πραγματικού δάσους από συστάδες που αποτελούνται από ένα μόνο είδος δέντρου.

         Η εντατική καλλιέργεια των συστάδων  γίνεται  πολύ γρήγορα με τη χρήση χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Τα δέντρα κόβονται, όταν ολοκληρωθεί το μέγιστο της ανάπτυξής τους, συνήθως σε λιγότερο από 80 χρόνια. Αυτό το χρονικό διάστημα είναι σύντομο σε σχέση με τον χρόνο που χρειάζεται ένα πραγματικό δάσος, για ν' αναπτυχθεί πλήρως. Η μονοκαλλιέργεια συμβάλλει στη βιολογική φτώχεια: ενδημικά φυτά αντιμετωπίζονται ως ζιζάνια και τα ζώα ως εχθροί. Βαριά μηχανήματα συμπιέζουν και σκληραίνουν το έδαφος. Πηγές, ποτάμια ή ρέματα που πηγάζουν από τα δάση κινδυνεύουν με ρύπανση εξ αιτίας της χρήσης φυτοφαρμάκων και νιτρικών λιπασμάτων.

Πλεονεκτήματα  της ανακύκλωσης του χαρτιού

·      Για κάθε ένα τόνο χαρτιού που ανακυκλώνεται, σώζονται 31 δένδρα, 4.000 kWh ενέργειας, 1,7 βαρέλια (270 λίτρα) λαδιού, 10,2 Btu ενέργειας, 26.000 λίτρα νερού και 3,5 m³ χώρου υγειονομικής ταφής.

·      Καίγοντας τον ίδιο τόνο χαρτιού θα δημιουργούσαμε 750 κιλά διοξειδίου του άνθρακα

·       Η ανακύκλωση χαρτιού εξοικονομεί 65% ενέργειας που απαιτείται, για να παραχθεί καινούργιο χαρτί και μειώνει τη μόλυνση του νερού κατά 35% και τη ρύπανση του αέρα κατά 74%.

·      Ανακυκλώνοντας 1 τόνο αυλακωτού χαρτιού σώζονται 390 kWh ενέργειας, 1,1 βαρέλι (176 λίτρα λαδιού, 6,6 εκατομμύρια Btu ενέργειας και 5 κυβ. μ. χώρου υγειονομικής ταφής.

·      Η ανακύκλωση χαρτοκιβωτίων απαιτεί μόνο το 75% της αντίστοιχης ενέργειας για τη δημιουργία καινούργιων.

·      Ένα επιπλέον πλεονέκτημα της βιομηχανίας ανακύκλωσης είναι ότι αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη και σίγουρη επένδυση, που δημιουργεί πολλές νέες θέσεις εργασίας. Επίσης, χάρη στη διάδοση της ανακύκλωσης, η επιστήμη έχει προχωρήσει σε αυτόν τον τομέα και έχει  μελετήσει τις ιδιότητες του χαρτιού, ώστε να εφεύρει οικονομικούς και οικολογικούς τρόπους ανακύκλωσης.

 Μειονεκτήματα  της ανακύκλωσης του χαρτιού

1. Η πολτοποίηση του ανακυκλωμένου χαρτιού απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού, το οποίο πρέπει να καθαρίζεται βιολογικά και να ξαναχρησιμοποιείται. Διαφορετικά, αποτελεί σπατάλη ενέργειας. 

2. Η χηµική κατεργασία στην οποία υπόκειται το χαρτί, για να πολτοποιηθεί, έχει σκοπό τον καθαρισµό του χαρτοπολτού από ξένες ουσίες, οι οποίες  αποµακρύνονται. Οι ουσίες αυτές, αν δε χρησιµοποιηθούν για καύση προς ενέργεια, καταλήγουν ως απορρίµµατα.

3. Η αποµελάνωση του χαρτοπολτού  µπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, αν δε γίνει σωστός βιολογικός καθαρισµός στο νερό που αποµακρύνεται, ενώ έχει δεσµεύσει το  µελάνι.

4. Το χαρτί δεν ανακυκλώνεται επ’ αόριστον. Οι ίνες του χάνουν σιγά-σιγά τη  µορφή τους και τη σταθερότητα των δεσµών που τις συγκρατούν, οπότε διαλύονται και καταρρέουν. Μία ποσότητα χαρτιού  µπορεί να ανακυκλωθεί περίπου 5-7 φορές. Μόνο  µε την ανακύκλωση το διαθέσιµο χαρτί θα ελαττωνόταν κατά 20%  κάθε φορά που θα ανακυκλωνόταν,  ώσπου  µετά από 5  φορές ανακύκλωσης θα διαλυόταν εξ’ ολοκλήρου.  Για τον λόγο  αυτό, απαιτείται τροφοδοσία από φρέσκιες ίνες, που θα αντικαθιστούν κάθε φορά αυτές που έχουν καταρρεύσει.

5. Με την ανακύκλωση χάνεται αρκετή από την ποιότητα του χαρτιού. ∆εν  µπορούµε να παράγουµε χαρτί εξαιρετικής ποιότητας µόνο από 100% ανακυκλωµένο χαρτί. Συνήθως από 100%  ανακυκλωµένο χαρτί παράγονται εφηµερίδες,  χαρτιά συσκευασίας, χαρτόνια κ.α. Χαρτί που επιβάλλεται να είναι καλής ποιότητας, µπορεί να παραχθεί µόνο από καινούριο πολτό και όχι ανακυκλωµένο.

6. Δεν µπορούν να ανακυκλωθούν όλα τα είδη χαρτιού. Χαρτί που έχει συνδυαστεί µε άλλα υλικά, π.χ. αλουµίνιο ή πλαστικό, δεν µπορεί να διαχωριστεί και να ανακυκλωθεί. Χαρτί που έχει χρησιµοποιηθεί για συσκευασία τροφίµων δεν είναι ανακυκλώσιµο, επειδή οι ουσίες των τροφίµων που έρχονται σε επαφή µε το χαρτί καθιστούν τις ίνες ακατάλληλες για ανακύκλωση. Χαρτιά υγείας,  χαρτιά κουζίνας, χαρτοπετσέτες και χαρτομάντιλα δεν ανακυκλώνονται, αλλά αφού χρησιµοποιηθούν καταλήγουν αµέσως στα σκουπίδια. Το ποσοστό των χαρτιών που δεν είναι ανακυκλώσιµα υπολογίζεται σε 18-20% του συνόλου.

  Η ανακύκλωση χαρτιού στην Ελλάδα

          Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες (Η.Π.Α., Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη) στη χώρα μας η ανακύκλωση χαρτιού συναντάει σημαντικά εμπόδια. Τα ποσοστά ανακύκλωσης είναι ακόμα χαμηλά σε σχέση με αυτά που θα μπορούσαμε να πετύχουμε. Μερικά από τα εμπόδια που συναντάει η ανακύκλωση χαρτιού στη χώρα μας είναι τα εξής:

•  Οι χαρτοβιομηχανίες στις ευρωπαϊκές χώρες και στις Η.Π.Α., ως συνέπεια μίας ολοκληρωμένης πολιτικής προώθησης της ανακύκλωσης χαρτιού, έχουν προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγικής διαδικασίας τους, για τη βελτίωση της ποιότητας των ανακυκλωμένων χαρτιών που παράγουν, τη μείωση του κόστους παραγωγής και την αύξηση της παραγωγικότητας. Επιπλέον, έχουν φτηνές πρώτες ύλες από το χρησιμοποιημένο χαρτί για την παραγωγή ανακυκλωμένου χαρτιού. Οι ελληνικές χαρτοβιομηχανίες μέχρι σήμερα έχουν μικρή παραγωγικότητα, παράγουν στις περισσότερες περιπτώσεις προϊόντα υποβαθμισμένης ποιότητας και περιορισμένου φάσματος με υψηλό κόστος παραγωγής. Ιταλικές κι άλλες βιομηχανίες είναι για αυτό το λόγο σε θέση να μπουν στην ελληνική αγορά και να ανταγωνισθούν τις ελληνικές, καταλαμβάνοντας σήμερα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της ελληνικής αγοράς ειδών χαρτιού.

•  Από τη μία η απουσία ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού και εθνικής πολιτικής για την προώθηση της ανακύκλωσης χαρτιού, και από την άλλη η απουσία συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων (χαρτοβιομηχανία, έμποροι παλαιού χάρτου, τοπική αυτοδιοίκηση, κοινωνικοί φορείς, οικολογικές οργανώσεις) έχουν ως αποτέλεσμα τον ανταγωνισμό και όχι τη συνεργασία τους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.

Πηγές

www.bir.org

www.Folowgreen.gr

https://www.in2life.gr/everyday/modernlife/article/188767/pos-ginetai-h-anakyklosh-hartioy.html

https://oikologicarodiaka.wordpress.com

http://www.doanys.gr/recycle_gr.html

http://anakyklosi.idx.gr/keimena/paper/sinergasia.asp