Από τους μαθητές της Α’ Γυμνασίου
Αχιλλέα Ξενικό, Γιάννη Πασχόπουλο, Ηλία Πασχόπουλο και Αναστάση Τσουτσοπλίδη.
Ένα από τα σύγχρονα κοινωνικά
φαινόμενα, που αποτελεί ταυτόχρονα και φθοροποιό στοιχείο για την ανάπτυξη της
ανθρώπινης προσωπικότητας, είναι το φαινόμενο του καταναλωτισμού. Το ρήμα
καταναλώνω δηλώνει τη σπατάλη, τη δαπάνη, το ξόδεμα. Ο καταναλωτισμός, λοιπόν,
εκφράζει την τάση του ατόμου να καταναλώνει μεγάλη ποσότητα αγαθών, πέρα από
τις αντικειμενικά υπάρχουσες ανάγκες του.
Και δυστυχώς, η τάση αυτή αποτελεί
αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητας και της κουλτούρας του σύγχρονου
ανθρώπου στις αναπτυγμένες χώρες. Πραγματικά, ο homo
consumens (ο άνθρωπος καταναλωτής)
έχει καταντήσει να ζει για να καταναλώνει, γιατί από αυτό εξαρτά όχι μόνο την
ευτυχία και την κοινωνική του καταξίωση, αλλά και την ίδια του την ύπαρξη
(«είμαι ό,τι έχω και ό,τι καταναλώνω»). Τα αγαθά για τον άνθρωπο – καταναλωτή
ποτέ δεν είναι αρκετά και ικανά να του χαρίσουν την πληρότητα ή την
ικανοποίηση. Όσο εύκολα ενθουσιάζεται με την απόκτησή τους, τόσο εύκολα και
γρήγορα του προκαλούν ανία κι έτσι αναζητά συνεχώς νέα αγαθά, νέες και
περισσότερες απολαύσεις. Η καταναλωτική μανία έχει εμποτίσει σε τέτοιο βαθμό
την ψυχή του, ώστε να μην καταναλώνει μόνον υλικά αλλά και πνευματικά αγαθά,
ιδέες, τρόπο ζωής, ακόμη και … ανθρώπους.
Οι αιτίες του φαινομένου
Αρχικά, η μαζική παραγωγή των αγαθών
διοχέτευσε στην αγορά πληθώρα προϊόντων και σε προσιτές τιμές για το ευρύ φάσμα
του καταναλωτικού κοινού. Το παραπάνω φαινόμενο, αυτό καθ’ αυτό, δεν αποφέρει
αρνητικές συνέπειες. Η ταυτόχρονη, όμως, παραγωγή περισσότερων προϊόντων από
όσα ο άνθρωπος χρειάζεται, για να βιώσει αξιοπρεπώς, είναι σίγουρο ότι κατά ένα
μεγάλο ποσοστό θα οδηγήσει στην σπατάλη και στην κατανάλωση. Ακόμα, λοιπόν, κι
αυτοί που αρνούνται να δεχτούν το σύστημα της μαζικής παραγωγής ως αιτία του
καταναλωτισμού, δεν μπορούν να αρνηθούν ότι αποτελεί τουλάχιστον την αφορμή.
Έπειτα, τα μέσα ενημέρωσης και
κοινωνικής δικτύωσης, με «συνεργό» τους κυρίως τη διαφήμιση, εντείνουν ακόμη
περισσότερο το φαινόμενο του καταναλωτισμού. Από τη μια βομβαρδίζουν τον
σύγχρονο άνθρωπο με σωρεία αγαθών που «πρέπει» να αποκτήσει κι από την άλλη
παρουσιάζουν «ιδεατά» πρότυπα ζωής, θεμελιωμένα, όμως, στην απόκτηση υλικών αγαθών. Και μάλιστα, ο
βομβαρδισμός-παρουσίαση γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργεί αισθήματα
κατωτερότητας στο άτομο που δε δύναται οικονομικά να αποκτήσει αυτά τα αγαθά.
Τέλος, μπορεί η τεχνική εξέλιξη και η
μαζική παραγωγή να αποτέλεσαν την αφορμή της εμφάνισης του καταναλωτισμού,
όμως, το χαμηλό ηθικοπνευματικό υπόβαθρο, πάνω στο οποίο χτίστηκε το οικοδόμημα
του τεχνικού πολιτισμού, αποτελεί το μέσο διαιώνισης των καταναλωτικών τάσεων. Δηλαδή,
όταν το άτομο βρέθηκε περιτριγυρισμένο από πλήθος υλικών αγαθών, δε διέθετε
ούτε την κρίση να επιλέξει ποιο από αυτά του είναι απαραίτητο ούτε το θάρρος
και τη δύναμη να αντισταθεί στους πειρασμούς της κατανάλωσης.
Συνέπειες του καταναλωτισμού
Πρώτη και βασική συνέπεια είναι ότι η
ζωή του ανθρώπου μετατρέπεται σε έναν συνεχή αγώνα για την κάλυψη των υλικών
αναγκών του∙ κάλυψη, που τον γεμίζει με αγωνία, άγχος κι ανασφάλεια. Έτσι, ο
άνθρωπος εργάζεται νυχθημερόν, δανείζεται κι οδηγείται ακόμη και στη
μετανάστευση, για να πραγματώσει το
όνειρο της απόκτησης όλων εκείνων των υλικών αγαθών που θεωρεί ότι θα τον
κάνουν ευτυχισμένο.
Έτσι όμως, η ζωή χάνει το πραγματικό
νόημά της. Ο άνθρωπος ψάχνει να βρει την ευτυχία μέσα από τα υλικά αγαθά και
παραμελεί τα πνευματικά∙ υπερτιμά την ύλη και υποτιμά το πνεύμα∙ ξεχνά ότι
εκτός από υλική υπόσταση αποτελεί και πνευματική οντότητα. Απότοκος των
παραπάνω είναι ότι ο άνθρωπος γίνεται ματαιόδοξος και ματαιόπονος: κομπάζει για πράγματα χωρίς ουσιαστική αξία
και αγωνίζεται για την απόκτηση μιας κίβδηλης ευτυχίας, που αναδύεται από τον
υλικό ευδαιμονισμό. Επιπλέον, αυτός που δεν μπορεί να αντισταθεί στους
πειρασμούς της κατανάλωσης είναι ανελεύθερος, δέσμιος των υλικών του αναγκών.
Τέλος, η ύλη φθείρει τον ανθρώπινο χαρακτήρα, οδηγεί στην ιδιοτέλεια, στην
αλαζονεία, στην επιφανειακότητα των σχέσεων, στη μισαλλοδοξία και στην
κακουργία.
Από τα παραπάνω, λοιπόν, γίνεται σαφές ότι η υπέρμετρη κατανάλωση
οδηγεί σε μία κατάσταση, που μόνο προβλήματα και αδιέξοδα δημιουργεί στον άνθρωπο
και στην κοινωνία. Πώς, όμως, ο σύγχρονος άνθρωπος θα καταφέρει να αντισταθεί
στο πανίσχυρο ρεύμα που τον συμπαρασύρει στην υπερκατανάλωση; Με ποιο τρόπο θα
μπορέσει να εξισορροπήσει τις υλικές και τις πνευματικές του ανάγκες; Πώς θα
συνηθίσει να διαθέτει λογικά τους χρηματικούς του πόρους και πώς θα
συνειδητοποιήσει ότι η πραγματική ευτυχία δεν κρύβεται στο χρήμα και στα υλικά αγαθά;
Τα πάντα είναι ζήτημα παιδείας
Μόνο η σωστή αγωγή και η πνευματική
καλλιέργεια μπορούν να διαμορφώσουν
ολοκληρωμένες προσωπικότητες• προσωπικότητες που θα έχουν την κρίση να κατανέμουν τις ανάγκες σε βασικές και μη
και να επιλέγουν τον τρόπο ζωής ανάλογα με το εισόδημα, χωρίς να γίνονται
έρμαια κι αντικείμενα εκμετάλλευσης. Μόνο η παιδεία μπορεί να σφυρηλατήσει
ηθικά τον άνθρωπο, ώστε να αντιστέκεται
στο υλιστικό πνεύμα και να ανακαλύπτει την πληρότητα σε δραστηριότητες που δε
σχετίζονται με το χρήμα και την κατανάλωση.
Γιατί, «αν η πληρότητα
και η ευτυχία εξαρτιόνταν από την κατανάλωση, τότε θα έπρεπε όλοι να είμασταν
ευτυχισμένοι».
Δικτυογραφία
http://www.tanea.gr/relatedarticles/article/4513923/?iid=2
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=648290
https://astroconfess.com/2010/12/01
https://kleonanepafos.wordpress.com/2007/04/04
http://blogs.sch.gr/sofiaman/2014/07/06
http://www.crashonline.gr
http://www.elemesos.com/index.php
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου