ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ και ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

Από τις μαθήτριες  της Β’ Γυμνασίου: Αλεξίου Δήμητρα, Καλιαμούρη Μαργαρίτα, Καμηνά Λίλιαν, Καρόππι Κατερίνα,  Πανούση Ελευθερία      

 «Ο Πλανήτης μας είναι ένα πεπερασμένο σύστημα στο οποίο ο άνθρωπος πρέπει να επιστρέφει ενέργεια ίση ποιοτικά με την ενέργεια που παίρνει απ’ αυτόν».

Ζιλ Κλεμάν, γεωπόνος και αρχιτέκτονας τοπίων

     Το μοντέλο του υπερκαταναλωτισμού στο οποίο έχουν εθιστεί οι πολίτες των αναπτυγμένων χωρών έχει τριπλασιάσει την ποσότητα των πρώτων υλών που προέρχονται από τη Γη τις τελευταίες δεκαετίες, σύμφωνα με νέα έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής Πόρων, μέρος του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον. Αυτή η δραματική αύξηση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων, των μετάλλων και άλλων υλικών, θα εντείνει την κλιματική αλλαγή, την αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τη μείωση της βιοποικιλότητας και τελικά θα οδηγήσει στην εξάντληση των φυσικών πόρων, προκαλώντας ανησυχητική έλλειψη κρίσιμων υλικών και αυξάνοντας τον κίνδυνο ανάφλεξης τοπικών συγκρούσεων, προειδοποιεί η έκθεση.

        Με τον όρο  φυσικοί πόροι,  εννοούμε τα  βασικά αγαθά τής φύσης, που  μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των βασικών αναγκών του ανθρώπου. Δηλαδή, οι φυσικοί πόροι είναι οτιδήποτε παίρνει ο άνθρωπος από τη φύση, για να ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Η ανάπτυξη κάθε χώρας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό  από την ύπαρξη φυσικών πόρων σε αυτήν, αλλά και από την ορθή διαχείρισή τους. Με τον όρο  διαχείριση των φυσικών πόρων  εννοούμε την ορθολογική αξιοποίηση και εκμετάλλευση τους  χωρίς την επιβάρυνση του περιβάλλοντος, αλλά  με την ταυτόχρονη φροντίδα και προστασία του.

 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ:

α)  Διηνεκείς ή ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι  (πηγές ενέργειας)

   Ο Ήλιος – ηλιακή  ενέργεια

   Ο Άνεμος – αιολική ενέργεια

   Οι  παλίρροιες

   Τα  ρέοντα ύδατα

   Γεωθερμία

  Το  υδρογόνο

 β)  Εν  δυνάμει  ή  δυνητικά  ανανεώσιμοι  φυσικοί  πόροι

   Ο   καθαρός   αέρας

   Το  γλυκό νερό

   Το  γόνιμο  έδαφος

   Τα  δάση

   Η  αλιεία

   Η  θήρα 

   Η  βιοποικιλότητα

   H  βιομάζα 

γ)  Μη   ανανεώσιμοι  φυσικοί  πόροι  ή  εξαντλούμενοι 

   α.  ενεργειακοί πόροι

       ορυκτά καύσιμα (άνθρακας – πετρέλαιο -

       φυσικό   αέριο)    

       πυρηνικά καύσιμα ( ουράνιο – θόριο )

   β.  μεταλλοφόροι ορυκτοί πόροι

        χαλκός – σίδηρος – αλουμίνιο –

        νικέλιο - μόλυβδος    κλπ

  γ.  μη μεταλλοφόρους ορυκτούς πόρους

       αλάτι – άμμος – άργιλος – φωσφορικά  κλπ

        Ο σύγχρονος άνθρωπος, για να καλύψει τις ανάγκες του, χρησιμοποιεί άπληστα τους μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους, με αποτέλεσμα την εξάντλησή τους και τη δημιουργία  περιβαλλοντικών προβλημάτων με ότι αυτό συνεπάγεται.

ΥΔΑΤΙΚΟΙ  ΠΟΡΟΙ 

        Το  97% του νερού  του πλανήτη  βρίσκεται στους  ωκεανούς  και το 3% στην ξηρά ως γλυκό νερό(πάγοι – ποτάμια–λίμνες-υπόγεια νερά-συστατικό των οργανισμών). Ελάχιστο ποσοστό του συνολικού νερού βρίσκεται στην ατμόσφαιρα. Από το 3% του γλυκού νερού λιγότερο από το  1% είναι πόσιμο.

       Το νερό χρησιμοποιείται κυρίως για τη γεωργία, τη βιομηχανία  και για οικιακή χρήση. Στις  ανεπτυγμένες  χώρες κατά μέσο όρο μία οικογένεια ξοδεύει καθημερινά 150 λίτρα νερού. Τα επόμενα χρόνια η κατανάλωση θα διπλασιασθεί και η κατάσταση θα χειροτερέψει. Το 1/7 των κατοίκων της  Ευρώπης  πίνουν βρώμικο και ακατάλληλο  νερό με αποτέλεσμα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας,  να εμφανίζονται  ασθένειες του μεσαίωνα, όπως χολέρα  και τύφος. Οι μεγάλες πόλεις θα ψάχνουν για πόσιμο νερό όλο και πιο μακριά και   όλο και πιο δύσκολα. Το  1/3  των  ανθρώπων  ζει  σε  συνθήκες  πείνας  λιμού και λειψυδρίας  και  αντιμετωπίζει προβλήματα διατροφής, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, έλλειψης  αρδευτικού  και  πόσιμου  νερού.

        Έξι  χώρες  από  τις  8  του  κόσμου  με  προβλήματα  λειψυδρίας  βρίσκονται  στην  Αφρική. Μέχρι  το  2025  προβλέπεται  να  προστεθούν  στην  ομάδα  κινδύνου άλλες  6  Αφρικανικές χώρες. Προβλήματα νερού αντιμετωπίζουν και  χώρες της Μεσογείου. Στη  Μέση  Ανατολή  έχουν  ήδη  ξεσπάσει  διαμάχες  και  συγκρούσεις  για  τον  έλεγχο  των  υδάτων  των  ποταμών  Τίγρη  και  Ευφράτη. Ανάλογο  πρόβλημα  για  τη  διαχείριση  των  υδάτων  των  ποταμών  Αξιού,  Στρυμόνα, Νέστου και Έβρου μπορεί να  προκύψει μεταξύ  της  Ελλάδας και των γειτόνων της. Με βάση τα παραπάνω, πολλοί ισχυρίζονται ότι ο επόμενος Παγκόσμιος Πόλεμος θα   έχει  ως  αιτία  τον  έλεγχο  και  τη  διαχείριση  των  υδάτινων πόρων.

ΔΑΣΟΣ - ΕΔΑΦΙΚΟΙ  ΠΟΡΟΙ

       Ο σύγχρονος  άνθρωπος  καταστρέφει  αυτόν  τον  φυσικό  πόρο  με  την  εντατική  υλοτομία, τις  σκόπιμες  πυρκαγιές, την  αποψίλωση  για  δημιουργία  βοσκότοπων  και  νέων  καλλιεργήσιμων  εδαφών. Αποτέλεσμα  των  αρνητικών  παρεμβάσεων  του  ανθρώπου  είναι  το  φαινόμενο  της  διάβρωσης  του  εδάφους,  οι  έντονες  πλημμύρες  και η  ερημοποίηση. Το  γόνιμο  έδαφος, που  στηρίζει  τη  ζωή  στον  πλανήτη  μας,  εξαντλείται  από  την  εντατική  γεωργία  και  τη  συνεχή  χρήση  λιπασμάτων  και  φυτοφαρμάκων. Έτσι,  χάνει  βαθμιαία  τα  θρεπτικά  συστατικά  του. Επίσης,  κάτω  από  την  επίδραση  ακραίων  κλιματολογικών  συνθηκών,  όπως  η  ξηρασία  και  οι  έντονες  βροχοπτώσεις  λόγω  της  καταστροφής  των  δασών,  χάνει  τη  συνοχή  του,  διαλύεται  και  μεταφέρεται  προς  τις  λίμνες  και τη  θάλασσα. Επιπλέον, η υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, τα απόβλητα των βιομηχανιών, τα απόβλητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, των κατοικιών και  άλλων μονάδων,  επιβαρύνουν το έδαφος και τη ζωή στα χερσαία και στα θαλάσσια οικοσυστήματα, όπου καταλήγουν αυτές οι  βλαβερές ουσίες.

        Στην Ελλάδα είναι σύνηθες το φαινόμενο των  καταστρεπτικών πλημμυρών  κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων,  σε χωριά και σε αστικά κέντρα. Αυτό οφείλεται μεταξύ των άλλων και στις μεγάλες πυρκαγιές  των δασών της χώρας  μας, κάθε καλοκαίρι είτε αυτές είναι σκόπιμες είτε οφείλονται σε ανθρώπινη αμέλεια  ή τυχαίο γεγονός.

        Στο λεκανοπέδιο της Αττικής στις αρχές του αιώνα υπήρχαν 360 ρέματα που διευκόλυναν μαζί με τους ποταμούς Κηφισό, Ιλισό και Ηριδανό τη ροή των υδάτων προς τη θάλασσα. Αργότερα με την αύξηση του πληθυσμού, τις αυξανόμενες ανάγκες  για κατοικία, τις καταπατήσεις  και τα μπαζώματα, ελάχιστα ρέματα απέμειναν. Τα περισσότερα έγιναν δρόμοι και λεωφόροι, που κατά τη διάρκεια εντόνων βροχοπτώσεων  ξαναγίνονται ρέματα και ορμητικοί χείμαρροι.

        Σε  λιγότερο  από  ένα  αιώνα,  με  τις  πυρκαγιές των δασών  και  τις  καύσεις γενικά, το  διοξείδιο  του  άνθρακα  στην  ατμόσφαιρα      αυξήθηκε  κατά  12.5 %  και  συνέβαλε,  μαζί  με  άλλα  αέρια,  στη  δημιουργία  του  φαινομένου  του  θερμοκηπίου,  με  τις  γνωστές  συνέπειες,  όπως  την αύξηση  της  θερμοκρασίας  της  γης  και  την κλιματική αλλαγή.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΠΟΡΟΙ – ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ

       Με  την  πάροδο  πολλών  και μακρών γεωλογικών  περιόδων  η  ηλιακή  ενέργεια  συσσωρεύτηκε  στους  ζώντες  οργανισμούς   με  τη  μορφή  χημικής  ενέργειας. Από αυτή την εξαιρετικά βραδεία διαδικασία δημιουργήθηκαν  τα  ορυκτά  καύσιμα  όπως  λιγνίτης,  ανθρακίτης,  τύρφη,  πετρέλαιο,  φυσικό  αέριο  κλπ. Πρόκειται  για  πηγές  που  χαρακτηρίζονται  ως  μη  ανανεώσιμες,  επειδή  η  διαδικασία  σχηματισμού  τους  είναι  πολύ  αργή  και  απαιτούνται  εκατομμύρια  χρόνια για τον σχηματισμό τους.

        Δυστυχώς, στη σύγχρονη εποχή, η συνολική κατανάλωση ενέργειας στον πλανήτη ΓΗ για τις ανάγκες μας, αυξάνεται καθημερινά και οι  παραπάνω πηγές ενέργειας προβλέπεται ότι σύντομα θα εξαντληθούν. Συγχρόνως, όμως, δημιουργούνται και οξύνονται τα περιβαλλοντικά προβλήματα όπως η ρύπανση του περιβάλλοντος, η όξινη βροχή, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, κλπ.

        Οι μη ανανεώσιμες μορφές ενέργειας αποτελούν μέχρι και σήμερα τη βάση της οικονομικής και βιομηχανικής ανάπτυξης. Μπορείτε να φανταστείτε τι θα συμβεί αν στο μέλλον, εκλείψουν, όπως προβλέπεται, αυτοί οι ενεργειακοί πόροι; Αναλογίζεστε τις συνέπειες που θα επιφέρει κάτι τέτοιο στην οικονομία και στον πολιτισμό; Ποιοι τελικά θα είναι αυτοί που θα επιβιώσουν και ποιοι αυτοί που θα πληρώσουν το τίμημα;

ΑΝΑΠΤΥΞΗ και ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

        Η ανθρωπότητα εξαντλεί μέσα σε 8 μήνες τους πόρους που παράγει κάθε χρόνο η Γη και ζει με «δανεικά»! Οι Η.Π.Α  και ο Καναδάς  μαζί  χρησιμοποιούν  διπλάσια κατά  κεφαλήν ενέργεια από  τους  Ευρωπαίους,  δεκαπλάσια  από  τους  Ασιάτες  και  εικοσαπλάσια  από  τους  Αφρικανούς.  Οι  δε Η.Π.Α.  χρησιμοποιούν  πάνω  από  το  25%  του  πετρελαίου  που  υπάρχει  στον  πλανήτη. Η  Λατινική  Αμερική διαθέτει  το  25% των  ανανεώσιμων   υδατικών  πόρων  στον  κόσμο. Στην  περιοχή  αυτή  περισσότερο  από  το  60%  της  παραγωγής  σε    ενέργεια  προέρχεται  από  υδροηλεκτρικές  εγκαταστάσεις  και  έτσι υπάρχουν  περιορισμένες  εκπομπές  διοξειδίου  του  άνθρακα.  Ωστόσο,  συνεχίζεται  η  καταστροφή  των  δασών  στη  Βραζιλία  και  σ΄ άλλες  περιοχές του  πλανήτη,  με  αποτέλεσμα  την αύξηση  του διοξειδίου  του  άνθρακα  στην ατμόσφαιρα και την  εκτροπή  του  φαινομένου  του  θερμοκηπίου. Ως  γνωστόν,  οι  αποδασώσεις συμμετέχουν με το 20% στη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου. Το υπόλοιπο 80% οφείλεται στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προέρχονται από την κατανάλωση ενεργειακών πόρων. Στην  Ασία  μαζί  με  την  ανάπτυξη  της οικονομίας  αυξάνεται    και  η  κατανάλωση.  Από  το  1953  έως  το  1989  η  οικονομία  της  Κίνας  δεκαπλασιάστηκε,  παράλληλα  όμως,  η  κατανάλωσή  της  ενέργειας  18πλασιάστηκε.    Ήδη  η  Κίνα  είναι  η   δεύτερη  χώρα  μετά  τις  Η.Π.Α   σε  εκπομπές  διοξειδίου  του  άνθρακα  και  πιθανολογείται  ότι  το  2020  θα  είναι  η  πρώτη  χώρα  στον  κόσμο  μ’  αυτό  το  «προνόμιο».

        Από τα παραπάνω προκύπτει ότι είναι άμεση και επιτακτική α)η «αποδέσμευση» της οικονομικής ανάπτυξης από τους φυσικούς πόρους του πλανήτη και β) η ριζική μεταλλαγή του υπάρχοντος καταναλωτικού μοντέλου που έχει επιβληθεί και που καταβροχθίζει τους φυσικούς πόρους της Γης. Δυστυχώς, όμως, και τα δύο εξακολουθούν να παραμένουν μεγάλα ζητούμενα.  

 Δικτυογραφία

http://dide-v-ath.att.sch.gr/perival/02-ARTHRA/14-Fys%20poroi.htm

https://zenithmag.wordpress.com/2015/08/15/earth-overshoot-day

http://energyin.gr/2016/12/19/sos

http://www.onecon.gr/index.php/kimatiki-allagi/13543-climachange-watersources-2050

http://podilato98.blogspot.gr/2012/07/prostatevoume-dasi-pyrkagies.html

https://www.pes.gr/%CE%BF

http://www.efsyn.gr/arthro/oi-fysikoi-poroi-exantloyntai

http://www.climatism.gr/529/eikones-sok-apo-tis-katastrofes-pou-prokalei-o-anthropos-sti-gi