Από τη μαθήτρια της Α’ Γυμνασίου Βασιλική Σουμαλεύρη
«Καλός γιατρός, πουλώ ζωή, ποιος θέλει να πάρει, ποιος θα πάρει. Ήρθε ο γιατρός, ήρθε ο εξοχώτατος, ο μέγας χειρούργος».
Με αυτό το πάνδημο και πανηγυρικό καλωσόρισμα, μέσα σε χαλασμό από τυμπανοκρουσίες, ζουρνάδες και χλιμιντρίσματα, έμπαιναν στα χωριά οι Βικογιατροί. Από τον Βίκο και τα άλλα χωριά (Τσεπέλοβο, Φραγάδες, Πάπιγκο, Σκαμνέλι, Κουκούλι, Μονοδένδρι, Καπέσοβο) κατάγονταν οι Βικογιατροί του Ζαγορίου, ονομαστοί πρακτικοί γιατροί που γιάτρευαν ανθρώπους και ζώα με δεκάδες φαρμακευτικά φυτά και βότανα της χλωρίδας του φαραγγιού.
Απόγονοι μιας πανάρχαιας θεραπευτικής
παράδοσης, διατήρησαν τη φήμη τους έως
τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι. Τον 18ο και 19ο αι. η φήμη τους είχε απλωθεί
σε όλες τις βαλκανικές χώρες και τη
Μικρά Ασία. Έφτασαν στο σημείο να κατέχουν πολύ
υψηλά αξιώματα ως ιατρικοί σύμβουλοι των σουλτάνων.
Ντυμένοι με μαύρη μάλλινη χλαίνη (σεγκούνα), έχοντας τα μακριά μαλλιά τους δεμένα με πράσινη ταινία και φορώντας ένα ιδιότυπο καπέλο, μάζευαν βότανα στις πλαγιές των βουνών και γυρνούσαν έφιπποι από χωριό σε χωριό, καλύπτοντας την έλλειψη γιατρού. Ονομάζονταν και ματσουκάδες από το ματσούκι, τη ράβδο που είχαν πάντα μαζί τους, σακουλαραίοι, από τις σακούλες στις οποίες μετέφεραν τα θαυματουργά βότανά τους και κομπογιαννίτες από το κόμπος, που σημαίνει απάτη, και το συνθετικό Ιωαννίτης.
Ξύλινος συλλεκτήρας με
μεταλλικές λάμες, ιδιαίτερα αποτελεσματικός στη συλλογή του χαμομηλιού.
Αποτελούσαν ένα είδος αδελφότητας και μετέδιδαν τη γνώση τους στους γιους τους. Λέγεται, μάλιστα, ότι, για να προστατεύσουν τη συντεχνία τους, χρησιμοποιούσαν ένα ιδιαίτερο γλωσσικό ιδίωμα. Την εποχή που στην Ελλάδα των 900.000 κατοίκων(1841) υπήρχαν μόνο 90 επιστήμονες γιατροί, τους δόθηκε η δυνατότητα να πάρουν άδεια άσκησης της ιατρικής, μετά από εξάμηνη φοίτηση στην Ιατρική Σχολή. Λέγεται, επίσης, ότι δύο Βικογιατροί, ο Πανταζής Εξάρχου και ο Ζώνιας, γιάτρευαν τις πληγές των αρρώστων με μούχλα, πολλά χρόνια πριν ο Φλέμινγκ ανακοινώσει τις θαυματουργικές ιδιότητες της μούχλας στη σύνθεση της πενικιλίνης.
Από τα 1750, ορισμένα από τα είδη βοτάνων που κατέγραψε στην περιοχή ο Γάλλος βοτανολόγος Πιέρ Ωτιέ πριν από μερικά χρόνια, χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα, όπως ο ελλέβορος ο κυκλόφυλλος, γνωστός και σαν τρελόχορτο ή σκάρφη, με το οποίο οι ντόπιοι βοσκοί επουλώνουν τις πληγές των ζώων τους.
Λίγη από τη γνώση τους έγινε σε εμάς γνωστή από δύο χειρόγραφα που δημοσιεύτηκαν. Αυτό που παρατηρεί κανείς είναι οι ομοιότητες που υπάρχουν με αρχαιότερα κείμενα, επειδή τα χειρόγραφα δεν αποτελούνται μόνο από ιατρικές οδηγίες, αλλά και από μαγικές, που έχουν τη βάση τους στους μαγικούς παπύρους του 3ου και 4ου μ.Χ. αιώνα της Αιγύπτου.
Μέσα σε αυτά τα χειρόγραφα μπορεί κανείς
να διαβάσει οδηγίες πρόβλεψης ψυχικών και σωματικών χαρακτηριστικών, αλλά και
της μοίρας ανδρών και γυναικών σε σχέση με το ζωδιακό κύκλο, καθώς και
εξηγήσεις ονείρων. Η πιο πιθανή υπόθεση για το πώς βρέθηκαν αυτά τα στοιχεία
στα χέρια αυτών των ανθρώπων είναι ότι κυρίως κάτοικοι της περιοχής Ζαγορίου
ταξίδευαν στις χώρες τής Βαλκανικής, στη
Ρωσία και στην Αίγυπτο και παράλληλα με τις εμπορικές τους δραστηριότητες
μετέφεραν και ποικίλες γνώσεις. Μερικά αποσπάσματα από τα χειρόγραφα είναι τα
εξής:
• «Όταν ο άνθρωπος έχει βήχα, να
βράσεις πήγανον (ruta graveolens) και να το πίνει , εάν έχει παλιό βήχα,
μαρανθόσπορο με κρασί να βράσει και να πίνει ταχέως από ένα φλιτζάνι, ας τρώγει
από κοντά και πράσα ψημένα με ζάχαρη και θεραπεύεται».
• «Όταν κάποιος τρώει και δε χωνεύει,
να βράσει ρίγανη με κρασί, να πιει και διορθώνεται».
• «Όποιος κοιμάται βαριά και δεν
ξυπνάει, πηγανόσπορο βάλε στο μαξιλάρι του, μάλιστα σε προσκέφαλο και ξυπνάει».
• «Όταν βουβαθεί ο άνθρωπος, τρίψουν
άλας, ανακάτωσον με λάδι, δος πιειν και ομιλεί καθαρότατα».
• «Όταν τρέχει αίμα από τη μύτη, κάψε
κέρατο βοδιού, κάμε το σκόνη και φύσηξέ το με καλάμι».
• «Όταν ο άνθρωπος λιποθυμάει, πάρε
ξηρό βασιλικό και βάλτο σε νερό ή σε άσπρο κρασί να μουσκέψει και ας πίνει από
αυτό».
• «Εις δάγκωμα όφεως 3 δράμια αφιόνι, 3
δράμια νισιατίρι, 3 κεφάλια σκόρδα, βάλτα με ξινόγαλο ή μαρκάτο (γιαούρτι) και
άλειψε όλο το μέρος ολόγυρα».
Υπάρχουν και αποσπάσματα με
μαγικό χαρακτήρα όπως:
• «όταν έχεις κανένα εχθρό και φοβάσαι,
γράψε το όνομά του εις ένα φύλλο δάφνης και βάλτο στο πόδι σου και περπάτα όπου
θες και δε φοβάσαι ποια από αυτόν».
• «δια να είναι ο άνθρωπος πάντοτε
ευτυχής, να πάρεις την καρδιά τής αρκούδας και αλάτισέ την με κεχρί και ξήρανέ
την και βάστα την επάνω σου».
Μέσα σε όλα αυτά βλέπουμε μια παράδοση
χρόνων και μια διαφορετική προσέγγιση της φύσης και την βαθιά αλληλεξάρτηση του
ανθρώπου με αυτήν. Κάτι που όλο και φθίνει στη σύγχρονη εποχή.
Πηγές
https://www.epekeinahora.gr/el/ta-nea-tis-ex/arid/15/r/bikogiatroi-=-oi-praktikoi-giatroi-toy-zagorioy
https://iliochori.wordpress.com/2009/01/14/647/
https://iliochori.wordpress.com/2009/01/14/647/
https://ellas2.wordpress.com/2016/03/18/
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου