ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

 Από τους μαθητές της Α΄ Γυμνασίου Γεώργιο Στάθη και Θοδωρή Τσουμάνη

   Στις μέρες μας, ολοένα και περισσότερο γίνεται λόγος για την «κλιματική αλλαγή» ή «κλιματική κρίση». Πολλοί ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, αναρωτώμενοι το κατά πόσο ο πλανήτης Γη θα μπορεί σε λίγα χρόνια να είναι βιώσιμος. Κάποιοι πάλι αντιμετωπίζουν το φαινόμενο των κλιματικών μεταβολών ως απλή κινδυνολογία κι εθελοτυφλούν ενόψει των επικείμενων κινδύνων, που, πραγματικά, οι κίνδυνοι αυτοί δεν είναι λίγοι …

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

        Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη θα επιφέρει λειψυδρία και ξηρασία σε πολλές περιοχές, οι οποίες θα γίνουν ακατάλληλες για καλλιέργεια. Στις τροπικές περιοχές, που είναι ήδη ξηρές και ζεστές, το ποσό των συγκομιδών θα μειωθεί, ακόμη και με μια μικρή αλλαγή του κλίματος. Λιγότερες καλλιέργειες σημαίνουν λιγότερο φαγητό. Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι το 2080, περίπου 80 εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως στην Αφρική, θα πεινάσουν λόγω της αλλαγής του κλίματος.  Επίσης, οι υψηλές θερμοκρασίες και η υγρασία θα αυξήσουν  τη διασπορά και την ένταση των υπαρχόντων παράσιτων, ασθενειών και ζιζανίων. Οι προβλεπόμενες κλιματικές αλλαγές θα επηρεάσουν το επίπεδο και τη μεταβλητότητα της απόδοσης των σοδειών και, μακροπρόθεσμα, πολλές καλλιέργειες θα μεταφέρονται σε πιο βόρεια υψόμετρα.

ΑΥΞΗΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΝΕΡΟΥ

         Παρόλο που θα μας ήταν ευχάριστο ένα κολύμπι σε ζεστά ωκεάνια νερά, καλό θα ήταν να μην το ευχόμαστε. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες των επιφανειακών ωκεάνιων υδάτων είναι το αίτιο για την καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων. Το ένα τέταρτο περίπου των κοραλλιών σε παγκόσμια κλίμακα έχει πεθάνει τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της αυξανόμενης θερμοκρασίας των ωκεανών. Η μελλοντική θέρμανση μπορεί να επιφέρει ανάλογες καταστροφικές συνέπειες και σε άλλα θαλάσσια είδη. Επιπλέον, δεδομένου ότι οι τροπικοί ωκεανοί συνεχίζουν να θερμαίνονται, ισχυροί τυφώνες θα αποτελέσουν μεγάλο μελλοντικό πρόβλημα.

ΞΗΡΑΣΙΕΣ

        Ενώ μερικές περιοχές της Γης αντιμετωπίζουν ακραία καιρικά φαινόμενα ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, άλλες περιοχές θα επηρεαστούν από αυξανόμενα επίπεδα ξηρασίας, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται. Αυτό θα συμβεί, επειδή σε περιοχές που είναι χαρακτηριστικά ξηρές, όπως στα κέντρα των ηπείρων, η εξάτμιση του νερού θα γίνει με πιο έντονο ρυθμό.

 ΘΕΡΜΟΤΕΡΟΙ ΧΕΙΜΩΝΕΣ

        Οι θερμότεροι χειμώνες θα φέρουν ανωμαλία στη ζωή των οργανισμών. Μια πιθανή αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, σημαίνει ότι πολλοί θάνατοι οργανισμών που προέρχονται από τις χαμηλές θερμοκρασίες θα αποφευχθούν και άρα οι οργανισμοί θα παραμείνουν περισσότερο στη ζωή. Υπάρχουν ήδη στοιχεία στην Ευρώπη ότι η περίοδος ζωής των φυτών έχει επεκταθεί αρκετές ημέρες από τη δεκαετία του '60, με τις καλλιέργειες της άνοιξης να ανθίζουν τώρα περίπου 6 ημέρες νωρίτερα και να παρουσιάζουν τα πρώτα δείγματα θανάτου τους (αλλαγή χρώματος των φύλλων τους) περίπου 5 ημέρες αργότερα.

ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ

        Το νερό μετακινείται στην ατμόσφαιρα ακολουθώντας μια διαδρομή που ονομάζεται "Υδρολογικός Κύκλος". Το νερό απομακρύνεται από τα σύννεφα πέφτοντας ως βροχή, χιόνι ή χαλάζι στο χώμα, στα ρυάκια, στα ποτάμια, στους ωκεανούς και στη συνέχεια, μέσω της εξάτμισης, επιστρέφει πάλι στα σύννεφα. Όταν, όμως, για οποιονδήποτε λόγο διαταραχθεί αυτή η διαδικασία και βρεθεί σε κάποια περιοχή περισσότερο νερό από αυτό που είναι δυνατόν να απομακρυνθεί, είναι πιθανό να δημιουργηθεί πλημμύρα. Η πλημμύρα είναι η κατάσταση κατά την οποία το νερό καλύπτει προσωρινά περιοχές που σε κανονικές συνθήκες είναι ξηρές. Οι αιτίες της πλημμύρας μπορεί να είναι οι εξής:

•           Έντονη βροχή ή καταιγίδα.

•           Το λιώσιμο μεγάλων στρωμάτων χιονιού ή πάγου.

•           Η άνοδος της στάθμης ενός ποταμού ή μιας λίμνης λόγω παρατεταμένης βροχόπτωσης.

•           Η υποχώρηση - κατάρρευση ενός φράγματος.

•           Η συσσώρευση σκουπιδιών και μπαζών στις κοίτες των ρεμάτων, των ποταμών ή στους υπόνομους των πόλεων.

ΑΚΡΑΙΑ ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

       Καιρικά φαινόμενα, όπως η ανομβρία, οι καταιγίδες, ο καύσωνας αναμένεται ότι θα είναι συχνότερα, αλλά και εντονότερα. Προβλέπεται ότι από το 2070 και μετά, κύματα καύσωνα θα σημειώνονται κάθε δύο χρόνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κύμα καύσωνα που σημειώθηκε στην Ευρώπη το 2003, προκαλώντας το θάνατο αρκετών Ευρωπαίων πολιτών και προξενώντας πυρκαγιές μεγάλης έκτασης, καθώς και γεωργικές καταστροφές ύψους πάνω από 10 δισεκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα, η κλιματική αλλαγή θα αυξήσει τον κίνδυνο ερημοποίησης, που ήδη έχει αρχίσει στη Νότια Ευρώπη. Οι καταιγίδες και οι πλημμύρες θα προκαλέσουν καταστροφή των καλλιεργειών και διάβρωση του εδάφους, με αντίκτυπο στη γεωργία. Ενδέχεται, επίσης, να δημιουργηθούν προβλήματα στην ποιότητα του νερού, λόγω μόλυνσης των πηγών, γεγονός το οποίο θα έχει άμεσες επιπτώσεις και στην ανθρώπινη υγεία, αφού αυξάνεται ο κίνδυνος μολύνσεων, αναπνευστικών προβλημάτων και θανάτων. Παρεμφερής επίπτωση αποτελεί και η διεύρυνση των περιοχών που επηρεάζονται από την αύξηση της ξηρασίας, τη μείωση των βροχοπτώσεων και τη μείωση της ποσότητας πόσιμου νερού. Το γεγονός αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα στη γεωργία (μείωση παραγωγής, καταστροφή σοδειών, θάνατος ζώων, αυξημένος κίνδυνος για πυρκαγιές). Η αναζήτηση νερού και τροφής, καθώς και οι ασθένειες, θα οδηγήσουν στη μετακίνηση πληθυσμών με σκοπό την εξεύρεση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης.

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ EL ΝΙΝΙΟ

        Το Ελ Νίνιο είναι το μετεωρολογικό φαινόμενο κατά το οποίο τα κεντρικά και ανατολικά νερά του Ειρηνικού Ωκεανού κοντά στον ισημερινό είναι θερμότερα σε σχέση με άλλες περιοχές. Η θερμοκρασία του νερού είναι μεγαλύτερη κατά 3°C περίπου. Η έκταση των θερμών νερών είναι συγκρίσιμη με την έκταση μιας μεγάλης χώρας. Συμβαίνει κάθε δύο με οχτώ χρόνια και διαρκεί για ένα χρόνο. Στο φαινόμενο αποδίδονται ως συνέπειες ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλο τον κόσμο, αλλά, κυρίως, στις περιοχές γύρω από τον Ειρηνικό, όπως ξηρασίες, βροχοπτώσεις, πυρκαγιές, τροπικοί κυκλώνες. Το Ελ Νίνιο διαταράσσει τα καιρικά συστήματα από την κανονική λειτουργία τους, αλλά η απόδοση πολλών ακραίων καιρικών φαινομένων σε αυτό θεωρείται υπερβολή. Το όνομα του φαινομένου δόθηκε από ψαράδες στα ισπανικά El Nino, που κυριολεκτικά σημαίνει το παιδί και ειδικότερα το θείο βρέφος, γιατί το φαινόμενο συμβαίνει κοντά στα Χριστούγεννα. Το Ελ Νίνιο έχει τα αντίθετα χαρακτηριστικά από το φαινόμενο Λα Νίνια, ενώ και τα δύο μαζί θεωρούνται ως μέρος της Νότιας ταλάντωσης, μιας ταλάντωσης του Ειρηνικού Ωκεανού. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνδέονται με το Ελ Νίνιο είναι μερικές φορές φυσικές καταστροφές, γι’ αυτό γίνεται προσπάθεια να κατανοηθεί και να προβλεφθεί, για παράδειγμα το Ελ Νίνιο μάλλον συνέβαλλε στον αφανισμό του πολιτισμού των Χμερ, ενώ συμβάλλει και στο λιώσιμο των πάγων στην Ανταρκτική. Όταν δεν υπάρχει Ελ Νίνιο, εξαιτίας της περιστροφής της Γης, συνήθως υπάρχουν ισχυροί άνεμοι που φυσούν δυτικά. Το ίδιο συμβαίνει με τα νερά. Ταυτόχρονα, λόγω της ηλιακής ακτινοβολίας, τα νερά θερμαίνονται, δημιουργούνται σύννεφα στη νοτιοανατολική Ασία και πολλές βροχές, ενώ η νότια Αμερική, στο τμήμα δυτικά των Άνδεων, έχει ξηρασία. Το Ελ Νίνιο διαταράσσει αυτό το κλίμα. Αρχικά, διαταράσσονται οι δυτικοί άνεμοι. Έτσι, τα θερμά νερά μεταφέρονται από το δυτικό Ειρηνικό στον κεντρικό και ανατολικό ισημερινό ωκεανό. Τα σύννεφα δημιουργούνται στον κεντρικό Ειρηνικό Ωκεανό, ενώ μπορεί να βρέξει στη Νότια Αμερική δυτικά των Άνδεων. Αντίθετα, δε βρέχει το αναμενόμενο στη νοτιανατολική Ασία, φέρνοντας ξηρασία.

ΤΟ ΛΙΩΣΙΜΟ ΠΑΓΩΝ

       Οι επιστήμονες, με τη βοήθεια δορυφορικών παρατηρήσεων, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι σημειώνεται μια «επιτάχυνση» στο λιώσιμο των πάγων, τόσο στο Βορρά όσο και στο Νότο. Συγκεκριμένα, η Γροιλανδία και η Ανταρκτική, καθώς λιώνουν, αυξάνουν την τελευταία πενταετία κατά 0,95 χιλιοστά ετησίως κατά μέσο όρο τη στάθμη των θαλασσών, έναντι μέσης ετήσιας ανόδου 0,27 χιλιοστών στις αρχές της δεκαετίας του ΄90.Συνολικά, η Ανταρκτική και η Γροιλανδία εκτιμάται ότι έχουν χάσει πάνω από 4.200 δισεκατομμύρια τόνους πάγου κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, οι οποίοι χύθηκαν στις θάλασσες, ωθώντας προς τα πάνω τη στάθμη τους. Επικεφαλής της σχετικής μελέτης ήταν ο καθηγητής Άντριου Σέφερντ. Επιπρόσθετα, όσον αφορά τους παγετώνες των Ελβετικών Άλπεων, είναι πιθανόν να εξαφανιστεί το 75% τους, μέχρι το 2050.

ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΤΗΣ ΘΑΛΛΑΣΑΣ

        Η στάθμη της θάλασσας επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες:

Α) Κλιματικούς – την τήξη και πήξη των πάγων και παγετώνων.

Β) Τεκτονικούς – τη μεταβολή της χωρητικότητας των ωκεάνιων λεκανών που συμπίπτει με τη θεωρία των πλακών.

Γ) Ιζηματολογικούς – η αργή πλήρωση των ωκεάνιων λεκανών με ιζήματα (περίπου 3mm/ 100 έτη).

Δ) Μεταβολές στην πυκνότητα του θαλάσσιου νερού, που μεταβάλλουν τον όγκο του (άνοδος της θερμοκρασίας κατά 1oC θα ανυψώσει μακροπρόθεσμα τη στάθμη της θάλασσας περίπου κατά 2 μέτρα).

 

Εάν πραγματοποιηθούν οι προβλέψεις για το λιώσιμο των πάγων και των παγετώνων, είναι φυσικό επόμενο να ανέβει και η στάθμη της θάλασσας. Κατά τον εικοστό αιώνα η στάθμη ανήλθε κατά 12 έως 22 εκατοστά και, σύμφωνα με τις προβλέψεις, κατά τον εικοστό πρώτο αιώνα θα ανέλθει μέχρι και τα 59 εκατοστά.  Σε μια τέτοια περίπτωση, πολλά νησιά στους ωκεανούς, παραθαλάσσιες πόλεις και χωριά ενδέχεται να βυθιστούν.     Επίσης, θα επηρεαστεί η γεωργία στις παραθαλάσσιες περιοχές, αφού τα υπόγεια νερά θα καταστούν υφάλμυρα. Θα τεθεί σε άμεσο κίνδυνο η ανθρώπινη υγεία, αφού θα επηρεαστεί και το πόσιμο νερό. Οι κάτοικοι των περιοχών που θα επηρεαστούν θα αναζητήσουν νέο τόπο διαβίωσης με επιπτώσεις και στην οικονομία των χωρών.

  ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ                   

                                                   

    Η βιοποικιλότητα είναι το σύνολο των ζωντανών οργανισμών, ειδών και οικοσυστημάτων που αποτελούν τη ζωή στη Γη, δηλαδή τα ζώα, τα πουλιά, τα ψάρια και τα φυτά. Η κλιματικές αλλαγές αναμένεται ότι θα προκαλέσουν την καταστροφή ευαίσθητων και παράκτιων οικότοπων (πχ υφάλων), ενώ πολλά είδη ζώων και φυτών θα  εξαφανιστούν από τις περιοχές που  θα επηρεαστούν άμεσα. Ζώα των οποίων το φυσικό περιβάλλον διαβίωσης βρίσκεται στους πόλους της Γης ή γενικά σε ψυχρά κλίματα, όπως για παράδειγμα οι πολικές αρκούδες, οι φώκιες και οι πιγκουίνοι, θα επηρεαστούν ανεπανόρθωτα από την άνοδο της θερμοκρασίας και το λιώσιμο των πάγων. Επίσης, πτηνά θα αναγκαστούν να αποδημήσουν σε διαφορετικές περιοχές από αυτές στις οποίες ζούσαν μέχρι σήμερα. Τα τροπικά και άλλα δάση στις νότιες περιοχές θα οδηγηθούν σε αφανισμό και ένα ποσοστό της τάξης του 60% των ειδών που υπάρχουν σε ορεινές περιοχές, θα εξαφανιστούν. Τα ζώα που διέμεναν στα δάση  θα αναζητήσουν φωλιά σε άλλο χώρο, που θα πρέπει να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Έτσι, μεγάλος αριθμός ζώων, φυτών, δέντρων κ.λπ. απειλούνται με αφανισμό. Στη Μεσόγειο θάλασσα, όπου η θερμοκρασία του νερού προβλέπεται να αυξηθεί, θα εισβάλουν νέα είδη ψαριών, τα οποία θα επηρεάσουν τη δραστηριότητα των επαγγελματιών στον τομέα της αλιείας.

ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ

                Οι κλιματικές αλλαγές εντείνουν τη συχνότητα, το μέγεθος και τη διάρκεια των πυρκαγιών. Όπως τεκμηριώνει η έκθεση του Ισπανικού Γραφείου της Greenpeace «Το μέλλον στις φλόγες», τα δάση της Μεσογείου είναι σήμερα πιο εύφλεκτα σε σχέση με το παρελθόν. Αυτό οφείλεται στους καύσωνες και τις παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, ως αποτέλεσμα των κλιματικών αλλαγών, αλλά και στις αλλαγές στη χρήση της γης, την εγκατάλειψη της υπαίθρου και την κακή διαχείριση των δασικών εκτάσεων. Το αποτέλεσμα είναι πυρκαγιές μεγαλύτερης έντασης και διάρκειας, ένα φαινόμενο που θα χειροτερεύει με το χρόνο, δεδομένου ότι η απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα από τα καμένα εδάφη εντείνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Σε ιδιαίτερα δυσοίωνη θέση βρίσκεται και η Ελλάδα. «Οι κλιματικές αλλαγές συμβάλλουν στη δημιουργία μίας καινούργιας «γενιάς» πυρκαγιών, με άγνωστες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις» αναφέρει η Ναταλία Τσιγαρίδου, υπεύθυνη του Δικτύου Δράσης Καταναλωτών στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace. «Οι δασικές πυρκαγιές γίνονται όλο και πιο έντονες και μεγαλύτερες στην περιοχή της Μεσογείου, αλλά και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως η Καλιφόρνια και η Αυστραλία. Καθώς μάλιστα τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν αυξημένες περιόδους ξηρασίας στο εγγύς μέλλον, είναι φανερό ότι βρισκόμαστε κοντά σε μία παγκόσμια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης». Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή Ένωση,  ήδη μέχρι τα μέσα του 2009, η δασική έκταση που είχε αποτεφρωθεί στην ΕΕ  ήταν μεγαλύτερη από τη συνολική καμένη γη σε όλη τη διάρκεια του 2008.

 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ

        Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι κίνδυνοι που εγκυμονούν οι κλιματικές αλλαγές για την υγεία θα είναι σημαντικοί και θα ποικίλλουν ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή. Οι κλιματικές αλλαγές θα επηρεάσουν την παραγωγή τροφίμων, τα αποθέματα και την ποιότητα του νερού, καθώς και την ανθεκτικότητα των ανθρώπων σε μικρόβια. Έτσι, η ανθρώπινη  υγεία  θα επιβαρυνθεί από τον υποσιτισμό, τη διάρροια και την ελονοσία, που αποτελούν αιτία θανάτου 6,5 εκατομμυρίων ανθρώπων κάθε χρόνο. Η μεγαλύτερη συχνότητα έντονων καιρικών φαινομένων, όπως για παράδειγμα οι καύσωνες, αναμένεται ότι θα οδηγήσει σε αύξηση της θνησιμότητας, του θερμικού στρες, καθώς και της θερμοπληξίας.

 Πηγές

https://www.ot.gr/2025/01/01/agro/klimatiki-allagi-to-apotypoma-stin-agrotiki-paragogi-pos-epireazontai-oi-agrotes/

https://www.koutipandoras.gr/article/tyfones-plimmyres-kai-kaysones-stin-eyropi-kai-stin-ellada-ta-epomena-hronia/

https://www.lifo.gr/now/perivallon/o-thanatos-ton-korallion-kai-i-megali-katastrofi-ton-yfalon-se-fotografies

https://www.tanea.gr/2024/06/20/science-technology/klimatiki-krisi-ta-akraia-kairika-fainomena-dokimazoun-tin-eyropi-kaysones-kai-sfodres-kataigides/

merodromos.gr/episthmones-to-liosimo-ton-pagon-mporei-na-apeleutherosei-mikrovia-pou-tha-prokalesoun-ki-alles-pandhmies/

https://schoolpress.sch.gr/mikroimegaloiendrasei/archives/1105

https://www.agro24.gr/ypoloipa-themata/ellada/i-stathmi-tis-thalassas-mporei-na-anevei-mehri-ena-metro-eos-2100

https://www.liberal.gr/epikairotita/ollandia-foboi-gia-aproblepti-anodo-tis-stathmis-tis-thalassas

https://besafenet.net/el/vulnerability/climate-change/