Λούρος και πολιτισμός

Από τις μαθήτριες της Γ’ Γυμνασίου Αντωνίου Ειρήνη, Στογιάννη Τία, Τσελλίδη Δέσποινα,   στα πλαίσια της έρευνας της  Π.Ο. για το θέμα: «Οι υδροφόροι ορίζοντες της Ηπείρου και η επίδρασή τους στον πολιτισμό του τόπου μου».

        Ο Λούρος είναι ποταμός της Ηπείρου με συνολικό μήκος 80 χλμ. Η κύρια πηγή τού ποταμού βρίσκεται στο όρος Τόμαρος και στο χωριό Βουλιάστα. Εκεί σχηματίζεται η φυσική λίμνη των πηγών του, της οποίας τα νερά έχουν ένα μοναδικό γαλαζοπράσινο χρώμα, ενώ η έντονη και σπάνια διαύγειά τους προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα.

Η λίμνη βρίσκεται σε υψόμετρο 296 μέτρα, έχει μέγιστο βάθος 10,2 μέτρα και περίμετρο περίπου 300 μέτρα. Στη συνέχεια, το ποτάμι διασχίζει μία στενή χαράδρα κατηφορίζοντας προς τον νομό Πρέβεζας, περνάει από τα χωριά Βούλιστα, Μουσιωτίτσα, Παναγιά, Κλεισούρα, και μετά το χωριό Κερασώνα τα νερά του εγκλωβίζονται από το Τεχνητό Υδροηλεκτρικό Φράγμα της ΔΕΗ Λούρου. Ένα τμήμα των υδάτων του Λούρου διοχετεύεται με σήραγγα ανατολικά μέσα από λόφο  και ξαναπέφτει στο κεντρικό τμήμα του ποταμού, λίγο πριν το χωριό Άγιος Γεώργιος. Ο Λούρος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο, όπου σχηματίζεται το δέλτα του, που αποτελεί σημαντικό οικοσύστημα.

Ποτάμι και πολιτισμός

- Η περιοχή της Φιλιππιάδας κατοικείται από τον 8ο και 7ο αιώνα π.Χ. Πρόδρομος της σημερινής πόλης ήταν ο αρχαίος οικισμός Χάραδρον, του οποίου το όνομα παραπέμπει στη βόρεια κοιλάδα (χαράδρα) του ποταμού Λούρου.

- Από την αρχαιότητα ο ποταμός ήταν σημαντικός για την ύδρευση κοντινών μεγάλων αστικών κέντρων όπως η Νικόπολη, με πληθυσμό 300 χιλιάδων κατοίκων. Γι’ αυτό τον σκοπό, το 31 π.Χ., ο Αύγουστος Οκταβιανός διέταξε την κατασκευή του τεράστιου για την εποχή υδραγωγείου του Λούρου. Μεγάλα και εντυπωσιακά τμήματά του βρίσκονται κοντά στο χωριό Άγιος Γεώργιος. Τα νερά του Λούρου τότε, μέσω του υδραγωγείου, κατευθύνονταν απέναντι (δεξιά της Εθνικής οδού, προς Πρέβεζα), και μέσω σήραγγας στο βουνό (χιλιάδες δούλοι εργάσθηκαν για τη διάνοιξή της) προς τον νότο. Ένας αγωγός συνολικού μήκους 50 χλμ. μετέφερε με ειδικά διαμορφωμένες γέφυρες ή με σήραγγες  στους βράχους, ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους, το πολύτιμο νερό στις δύο δεξαμενές του Νυμφαίου της Νικόπολης. Ο αγωγός που μετέφερε το νερό αποτελούνταν από τοξωτό αυλάκι με στεγανοποιημένη κάλυψη και τετράγωνα ανοίγματα εξαερισμού, που υπήρχαν σε αποστάσεις. Κοντά στο σημερινό χωριό Αρχάγγελος του Νομού Πρέβεζας υπάρχει και δεύτερο υπόλειμμα μικρού ρωμαϊκού υδραγωγείου. Σήμερα, από τις πηγές του Λούρου στον Άγιο Γεώργιο υδρεύεται η Άρτα, η Πρέβεζα και η Λευκάδα.

- Κατά μήκος του ποταμού συναντάμε υδρόμυλους, νεροτριβές, καθώς και τα περίφημα "Χάνια". Όλα τα παραπάνω υπήρξαν σημαντικά στοιχεία οργάνωσης της οικονομίας, της κοινωνίας και του χώρου κατά το παρελθόν και τα ίχνη τους είναι ακόμη και σήμερα ορατά. Τα δε "Χάνια" βρίσκονται πάνω στο οδικό δίκτυο, σε αντίθεση με τα χωριά που βρίσκονται ψηλά. Το Χάνι Σιαφίκ Μπέη στο Κουκλέσι, το Χάνι Τερόβου και το Χάνι Εμίν Αγά είναι τόποι αφίξεων και αναχωρήσεων άλλων εποχών, αλλά και στάσεις ξεκούρασης στη σημερινή εποχή.

                                                               Χάνι Εμίν Αγά

- Με τα νερά του ποταμού Λούρου αρδεύονται περίπου 120.000 στρέμματα καλλιεργήσιμων

εκτάσεων, ενώ κατά μήκος του αναπτύσσονται κτηνοτροφικές και πτηνοτροφικές μονάδες και μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.

- Παλαιότερα (1912) ο Λούρος ποταμός από τις εκβολές του έως τη Φιλιππιάδα ήταν πλωτός και μάλιστα υπάρχουν φωτογραφίες βαρκών που μεταφέρουν πολεμοφόδια κατά τον πόλεμο για την απελευθέρωση της Ηπείρου από τους Οθωμανούς.  Η πλωτότητα καθιστούσε τον ποταμό σημαντικό για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και την επικοινωνία των γύρω οικισμών μεταξύ τους. Σήμερα, επανέρχεται και πάλι το ζήτημα της μετατροπής του ποταμού σε πλωτό, με τέσσερις αποβάθρες που προβλέπονται σε Σινώπη-Σαμψούντα, Λούρο, Στεφάνη, Πέτρα. Στόχος αυτής της προσπάθειας είναι να ενισχυθεί ο εναλλακτικός τουρισμός μέσω της ανάδειξης του περιβάλλοντος και των οικολογικών περιηγήσεων.

- Στη περιοχή του Αγίου Γεωργίου λειτουργεί υδροηλεκτρικός σταθμός με τρεις μονάδες παραγωγής συνολικής ισχύος 10,3 MW. Κατασκευάστηκε το 1963 και τροφοδοτείται με νερό από το ομώνυμο φράγμα, που βρίσκεται λίγο ψηλότερα, με υπόγειο αγωγό μήκους περίπου 1,5 χλμ. Το φράγμα είναι τσιμεντένιο,  με ύψος 25 μ. και μήκος 70μ.

- Το Δέλτα των ποταμών Λούρου – Αράχθου: Η περιοχή στην οποία έχει δημιουργηθεί το διπλό δέλτα των ποταμών Λούρου και Άραχθου είναι ένα σύνθετο οικοσύστημα. Αποτελείται από τρεις μεγάλες λιμνοθάλασσες τη Ροδιά, την Τσουκαλιό και τη Λογαρού, καθώς και από μία θαλάσσια ζώνη που τις περιβάλλει. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από την ποικιλία και τις εναλλαγές υδρόφιλης και αλλόφυλης βλάστησης. Πυκνοί και εκτεταμένοι καλαμιώνες καλύπτουν ένα μεγάλο τμήμα της χερσαίας περιοχής, ενώ, οι συστάδες των παραποτάμιων δασών που έχουν απομείνει στο διπλό δέλτα Λούρου και Άραχθου καλύπτουν μια έκταση λίγων μόνο στρεμμάτων. Στην περιοχή του διπλού δέλτα διαβιούν πολλά είδη σπάνιων πουλιών, που δίνουν στο οικοσύστημα μια ιδιαίτερη οικολογική σημασία. Οι εκβολές τους περιλαμβάνονται στον υγρότοπο του Αμβρακικού και προστατεύονται από τη συνθήκη Ραμσάρ. Στη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό ζει μια από τις ελάχιστες αμιγείς αποικίες αργυροπελεκάνων, που έχουν απομείνει στην Ευρώπη.

-  Οι πηγές και ο ρους τού ποταμού δημιουργούν σημεία εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς. Γι’ αυτό και κατά μήκος του υπάρχουν κέντρα αναψυχής, που συμβάλλουν στην τουριστική και κατ’ επέκταση στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Δυστυχώς, ο Λούρος αποτελεί πρότυπο λίαν ρυπασμένου ποταμού κι αυτό αποτελεί αντικίνητρο για την  ανάπτυξη των αθλημάτων ράφτινγκ και καγιάκ.

Η ρύπανση του ποταμού

       Οι δείκτες ρύπανσης του Λούρου ποταμού σε αρκετά σημεία είναι ανησυχητικοί. Αστικά και βιομηχανικά λύματα, σκουπίδια, φυτοφάρμακα και υπολείμματα  σφαγείων καταλήγουν στην κοίτη του. Επίσης, ο ποταμός έχει υποστεί αλλοιώσεις από αμμοληψίες, κατασκευή αρδευτικών έργων, κατασκευή φραγμάτων και, μεταξύ των άλλων, ρυπαίνεται από τα απορρίμματα που πετούν οι κάτοικοι της περιοχής στις όχθες του, όπως για παράδειγμα παλιές συσκευές, καρέκλες, πλαστικές σακούλες ζωοτροφών και λιπασμάτων. Το παράδοξο είναι ότι οι μονάδες που βρίσκονται στην περιοχή διαθέτουν σύστημα βιολογικού καθαρισμού, αλλά συνήθως τον θέτουν σε λειτουργία, μόνο όταν προγραμματίζεται κάποιος έλεγχος. Όπως είναι φυσικό, η ρύπανση του ποταμού βλάπτει τη χλωρίδα και την πανίδα του οικοσυστήματος και είναι επιζήμια για την υγεία των ανθρώπων που ζουν στην περιοχή.

       Απαιτείται η άμεση ενεργοποίηση των δήμων και των σχετικών πολιτειακών θεσμών, ώστε να σταματήσει η οικολογική καταστροφή στο Λούρο ποταμό και να περισωθεί ό,τι είναι δυνατόν, πριν να είναι πολύ αργά!

Πηγές

www.dodoni.gr/louros

www.pamepreveza.gr

http://louros-plus.blogspot.gr

http://www.holiday.gr

http://www.maresei.gr

http://www.atpreveza.gr

http://www.alphatv.gr

https://el.wikipedia.org

www.econews.gr

http://wikimapia.org

romiazirou.blogspot.com